Yapay Sfinkter (İdrar Tutma Mekanizması) Ameliyatı

İdrar tutmaya yarayan fonksiyonların bozulması ile yapay sfinkter uygulamasının gerçekleştirilmesi gerekir.

Bu mekanizmalar idrar tutma işini yapay yollarla sağlamaya yardımcı olur. Peki yapay sfinkter nedir, nasıl uygulanır ve ameliyat öncesi nelere dikkat edilmelidir?

İdrar böbreklerde oluşur ve mesanede depolanır. Belirli kapasiteye ulaşan mesanenin boşaltılması gerekir, bu nedenle uygun seviyeye ulaşan mesane beyni uyarır ve üretra kanalı ile idrarın vücuttan dışarı atılmasını sağlar.

İnsanlarda idrar kanalında sfinkter adı verilen ve idrar tutmaya yarayan mekanizmadan iki adet bulunur. Bu yapılardan ilki otomatik, yani istemsiz olarak çalışır. ve vücudun kendi kendi idrar tutmasını sağlar.

İlk sfinkter idrarın boşalması halinde otomatik şekilde kapanır. Aşağıda yer alan sfinkter ise insanın kendini sıkarak ve istemli şekilde idrarını tutmasına yardımcı olur.

Doğuştan gelen bu mekanizmalar sayesinde idrarı tutmak ve zamanı geldiğinde dışarı atmak mümkün olur.

Ancak bazı insanlarda bu iki mekanizma aynı anda görev yapamaz ve bu durum nedeniyle idrarı tutamama sorunu ortaya çıkar. İki sfinkter yapısından birinin bile sağlam olması idrarın kontrollü şekilde yapılmasına yardımcı olur, her iki sfinkter mekanizmasının zarar görmesi halinde ise idrar kaçırma durumu gelişir.

Bu sorun, kişinin sosyal hayatına fazlasıyla zarar verir ve psikolojisini olumsuz yönde etkiler. Sorunu ortadan kaldırmak için kullanılan yöntem ise yapay sfinkter uygulaması olarak adlandırılır.

Yapay sfinkter, vücudundaki sfinkter mekanizmaları beklendiği gibi çalışmayan ve idrar kaçırma sorunuyla karşılaşan hastalara uygulanır. Sfinkter, kasılma ve gevşeme özellikleri ile idrar tutmaya yarayan ikili halkasal kas mekanizmasına verilen isimdir.

Yapay sfinkter ise bu mekanizmayı taklit ederek kişinin idrar kaçırma sorununu ortadan kaldıran bir sistemdir. Yapay sfinkterde 3 parça bulunur. Bunlar sfinkter deposu, idrar kanalı halkası ve açma kapama kontrolü sağlayan pompa olarak adlandırılır.

Yapay sfinkter takılı hastalarda idrar yapma bu parçaların kullanılması ile olur. Hasta idrar yapacağı sırada pompayı sıkar ve idrar kanalındaki halka kanalı sıkarak kapatır.

Böylece idrar sfinkter deposuna gönderilir ve idrar kanalının gevşeyip açılması sağlanır. Bu işlem sonunda ise hasta idrarını yapar ve pompaya basarak kanalı tekrar kapatır. İdrar kanalında yer alan halkanın büyüklüğü ve çapı özel aletlerle hesaplanır, bu sayede hastanın en ideal yapay mekanizmaya sahip olması sağlanır.

İdrar kaçırmanın farklı ameliyat teknikleri ve ilaç kullanımı ile tedavisi mümkündür. Yapay sfinkter ameliyatı, genellikle diğer tedavi yöntemlerinin işe yaramadığı durumlarda uygulanır.

İdrar kaçırmaya devam eden kadın ve erkek hastalarda yapay sfinkter ameliyatı söz konusu olabilir. Üretrada herhangi bir sebeple oluşan darlık veya hasarlar varsa, sfinkter ameliyatından önce bu sorunların giderilmesi gerekir.

Bunun dışında yapay sfinkter ameliyatı şu durumlarda uygulanabilir:

• Mesane sinirlerinin hasar görmesi ve mesanede depolama ile boşaltma işlemlerinin tam yapılamaması
• idrar kanalı yaralanmaları
• Pelvis kırıkları sonucu idrar kanalında kopma yaşanması
• Üretra ameliyatlarında idrar yolunun zarar görmesi
• Prostat ameliyatı geçiren hastalarda idrar kaçırma probleminin devam etmesi

Yapay sfinkter ameliyatına girecek hastaların dikkat etmesi gereken bazı hususlar bulunur. Öncelikle bu ameliyatı olan ve yapay sfinkter takılan hastalar, bu mekanizmayı ameliyattan yaklaşık 4-8 hafta sonra kullanabilir.

Çünkü yapay mekanizmanın vücuda uyum sağlaması için belirli bir süre gerekir ve her hastada uyum süreci farklılık gösterir. Uyum sağlayan yapay sfinkter kendine yuva oluşturur ve kullanıma hazır hale gelir.

Yapay sfinkter sentetik bir malzemedir ve iltihap riski barındırır, dolayısıyla ameliyat öncesinde uygulama alanının hijyeni sağlanmalıdır.

Bunun için hasta ameliyattan önce özel antibiyotikler ve solüsyonlar kullanarak bölgenin temiz kalmasını sağlar. Ek olarak genital bölgedeki kılların düzenli olarak traş edilmesi ve alanın temiz tutulması gerekir. Ancak bu uygulama doktor tarafından yapılır ve bölge mevcut kıllardan arındırılır.

Yapay sfinkter ameliyatı hastanın durumu ve doktorun önerisine göre farklı kesi yöntemleriyle uygulanabilir. Kadınlarda genellikle pubis kemiğinin yaklaşık 5-6 cm üstünde yatay kesi uygulamak en avantajlı olanıdır.

Bu durum ikinci bir kesiyi gerektirmez ve minimum ameliyat izi oluşmasını sağlar. Erkeklerde ise penis ve testis torbalarının birleştiği yerden kesi yapılabilir.

Ameliyat öncesinde idrar kanalına sonda takılır ve idrarın geniş olan kısmına giriş yapılır. Özel ölçüm cihazları ile kanalın çapı hesaplanır ve takılacak halkanın ebatına bu şekilde karar verilir.

Uygun çaptaki halkanın kanala yerleştirilmesi sağlanır ve sfinkter yapısı orta gevşeklikte bırakılarak mesane yanına konulur.

Sonrasında testis torbasında pompa için bir yuva hazırlanır ve bağlantı tüpleri ile pompa buraya yerleştirilir. Bu işlemde hijyene özen gösterilmesi önemlidir.

İşlem sonrasında mekanizmanın düzgün çalışıp çalışmadığı test edilir ve hastadan pompayı 4-8 hafta boyunca kullanmaması istenir.

Yapay mekanizmanın vücuda uyum sağlayıp sağlamadığı ise düzenli kontrollerle tespit edilir. Doktor önerisi ile hasta belirlenen süre sonunda pompayı kullanmaya başlayabilir.