Erkek sağlığı profesyonelleri belirli aralıklarla sağlık taraması yapar ve tüm bu mekanizmaların düzenlenmesini sağlar.
Erkek sağlığı denince ne anlamalıyız?
Erkeklerde oluşabilecek olası prostat hastalıkları, geç başlayan hipogonadizm (andropoz), sertleşme bozuklukları gibi hastalıları erken tespit ederek kaliteli bir yaşam sürmeye aracı olan sisteme erkek sağlığı diyebiliriz.
Özellikle belirli bir yaş sonrası görme bozukluğuna bağlı gözlük takma, saçların beyazlaması, şeker hastalığı, hipertansiyon nasıl gelişiyor ise yaşa bağlı olarak prostat, idrar kesesi, penis, testis gibi organlarda da bir takım olumsuz değişimler gözlenmektedir.
Bu olumsuz değişimlerin çoğunluğu testosteron hormonu gibi erkek karakterlerinin oluşmasını ve devamını sağlayan hormonal değerlerin kanda azalması sonucu gelişmektedir.
Bu hormonal mekanizmanın bozulmasına bağlı serleşme bozuklukları, testislerde küçülme, mesane prostat kompleksinde bozulmalara bağlı alt idrar yolları sorunları, depresyon, obezite, kemik mineral dansitesi bozuklukları gibi ciddi problemler olabilmektedir.
Erkek sağlığı hangi durumları kapsamaktadır?
Erkek sağlığı temel olarak;
- Geç başlayan hipogonadizm (GBH-Andropoz) teşhis ve tedavisi
- Prostat hastalıkları teşhis ve tedavisi
- Erkek kısırlığı
- Cinsel işlev bozuklukları (sertleşme bozukluğu, erken boşalma, geç boşalma)
1. Geç Başlayan Hipogonadizm (Andropoz) Nedir?
Hipogonadizm testislerin (yumurtaların ) yetmezliği ya da az çalışması demektir. Normal fizyolojik olarak hipofiz bezinden folikül sitümile edici (FSH) ve lüteinize edici (LH) hormonları salgılandıktan sonra kana geçer ve kan yoluyla yumurtalara yani testislere gelir.
Testislerde FSH sperm yapan sertoli hücrelerini uyararak sperm, LH ise testosteron üreten leydig hücrelerini uyararak ihtiyaç halinde testosteron hormonu üretililmesini sağlar.
Kanda testosteron testiste sperm azaldığı zaman hipofiz bezi ön kısmından FSH,LH hormonu salgılanır ve cevap olarak sperm ve testosteron üretilir.
Bu durum bir döngü halindedir. Bu döngünün herhangi bir basamağında problem olduğunda testosteron ve sperm yeterince üretilemez ve hipogonadizm dediğimiz durum ortaya çıkar.
Bu bozukluk yumurtalardan ya da hipofiz bezinden kaynaklanabilir. Bu durum doğuştan olduğunda primer ve sonradan olduğunda sekonder hipogonadizm adını alır.
Özellikle 40 yaştan sonra testosteron hormonu azalmaya başlar ancak bazı kişilerde bu durum ciddi boyutlara ulaşır ve cinsel istekte azalma, kilo artışı, testislerde küçülme, depresyon, sinirlilik, huzursuzluk, sertleşmenin yeterli olmaması gibi çok ciddi sorunlara yol açabilir.
Bu duruma geç başlayan hipogonadim yani andropoz diyoruz. Bu belirtilerin varlığında mutlaka bu konuyla ilgilenen bir üroloji hekimine başvurulmalı ve gerekli analizler yapılarak tedavisi yapılmalıdır.
GBH-Andropoz nasıl teşhis ve tedavi edilir?
Cinsel istekte azalma, sinirlilik, ateş basması, huzursuzluk, sertleşmede azalma, kan şekerinin yükselmesi, obezite, kalp problemleri gibi durumlarda mutlaka bir üroloji uzmanına gitmeli ve gerekli muayene ve tetkikler yapılmalıdır. Ayrıntılı fizik muayene ile kilo durumu, testislerin boyutu, kıllanma tipi, penis boyu, prostatın kıvamı belirlenmeli ve not edilmelidir.
Sabah 9-11 arası aç karına FSH,LH , testosteron, seks hormon bağlayıcı globülin (SHBG), albümin ve prostat spesifik antijen (PSA) değerlerine bakılmalıdır. Hem hastanın şikayetleri var hem de kan testosteron düzeyi düşük bulunur ise andropoz tanısı konulur ve testosteron kullanmasında sakınca yok ise testosteron tedavisi yapılmalıdır.
Hastanın şikayetleri var ancak testosteron düzeyi alt sınırda yada alt sınıra yakın ise bioavalibl testosteron düzeyine bakılır ve buna göre gerekir ise testosteron tedavisi yapılır. Testosteron düzeyi normal ve hasta şikayetleri var ise başka nedenler düşünülüp ona göre tedavi prensibi belirlenmelidir. Testosteron tedavisi oral (ağız yoluyla), intramuskuler (kas içine iğne ile) jel ya da cilt altı implant şeklinde yapılabilmektedir. Üç ayda 1 kas içine yapılan tedavi en pratik gibi gözükmektedir.
Prostat kanseri olan ya da şüphesi olanlara testosteron tedavisi yapılabilir mi ?
Prostat kanserli hastaya testosteron verilemez ancak kanser tedavisi yapılmış takiplerinde de nüks şüphesi öngörülmüyor ise hastada da ciddi GBH şikayetleri var ve testosteron düşük ise tedavi edilmesinde bir sakınca yoktur. PSA düzeyi yüksek olanlarda da öncelikle prostat kanseri olmadığından emin olunmalıdır.
2. Prostat hastalıkları teşhis ve tedavisi
Prostatın temelde prostatitler, iyi huylu prostat büyümesi (BPH) ve prostat kanseri olmak üzere 3 çeşit hastalığı vardır.
Prostatitler; akut olanda prostatta iltihap vardır, ateş üşüme titreme, idrar zorluğu, idrarda yanma gibi ciddi şikayetler olur. İdrar tahlilinde ya da prostat sıvısı tahlilinde şiddetli iltihap vardır ve tedavi edilince iyileşir.
Kronik prostatit ise ara ara ateşlenme, idrar zorluğu , titreme gibi genel infeksiyon belirtileri olur, idrar tahlilinde iltihap vardır ve tedavi edilince şikayetler geçer ancak ara ara tekrarlar.
Kronik noninflmatuar prostatit ise kasık ağrısı, pelvik bölgede rahatsızlık hissi, idrarda yanma gibi şikayetler olur hastayı rahatsız eder. Yapılan tetkiklerin hepsi normaldir. Tedaviye çok yanıt vermez hatta hastalar bu nedenle doktor doktor dolaşır.
Kronik inflamatuar tip prostatitte ise hastada şikayet yoktur ancak tahlillerde iltihap çıkar. Tedavisi gene diğer tiplerde olduğu gibidir.
İyi huylu prostat büyümesi ya da benign prostat hiperplazisi (BPH): prostatın normal ağırlığı 20 gram civarındadır. Yaşa bağlı prostatın iyi huylu olarak büyümesine BPH denir.
Prostatın büyümesi sonucu idrar yolunun prostattan geçen kısmı tıkanır. Hasta rahat idrar yapamaz. Buna bağlı idrar kesesi bozulur ve daha da ilerler ise böbreklerde yetmezlik gelişebilir.
Teşhisi idrar akım hızı prostat spesifik antijen (PSA), idrar tahlili ve üre kreatinin düzeylerine bakılarak konulur. Ayrıca uluslararası semptom skoru(IPSS) doldurulur ve ayrıca parmakla rektal muayene çok önemlidir.
BPH şiddetine göre ilaç tedavisi ya da gereğinde cerrahi işlem yapılabilmektedir.
Hafif şikayetler ve belirtiler var ise ve BPH idrar yolunu tam tıkamamış ise önce ilaç tedavisi yapılır cevap alınmaz ise cerrahi tedavi yapılır.
Cerrahi tedavide kapalı sistemle TURP, TUR-Lazer, TUR-plazma kinetik gibi yöntemler tercih edilir. Eğer prostat çok büyük ise açık cerrahi iyi bir seçenek olabilir ( ayrıntılı bilgi için BPH bölümüne bakınız).
Prostat kanseri erkekte en sık görülen kanserdir. Erken teşhis ve tedavi çok önemlidir. Aile hikayesi var ise 40 yaş üstü yok ise 50 yaş üstü erkeklerin taramadan geçmesi önemlidir.
Gelen hastaya önce parmakla rektal muayene ve sonrası PSA, idrar tahlili, üre, kreatinin, ultrasonografi bakılır. PSA yüksek ve/veya muayenede şüphe var ise prostat biyopsisi yapılır.
Kanser teşhis edilirse evrelemesi yapılır ve buna göre tedavi prensipleri belirlenir (ayrıntılı bilgi için prostat kanseri konusunu okuyunuz).
3. Erkek kısırlığı
Bir yıl süreyle düzenli cinsel ilşkiye rağmen gebelik olmamasına kısırlık denir.
Kısırlığın %30-40 ‘ ı kadına bir bu kadarı erkeğe, geri kalanı da her iki cinse bağlıdır. Erkek kısırlığının en sık düzeltilebilir nedeni varikoseldir ve en iyi tedavi yöntemi mikrocerrahi varikoselektomidir.
Erkeğe bağlı genetik bozukluklar, geçirilmiş cerrahiler, hormonal bozukluklar , mesleki etkilenme gibi diğer kısırlık nedenleri vardır. Normal yoldan gebelik olmuyor ise inutero inseminasyı (IUI) yani aşılama ya da tüp bebek (IVF, ICSI) yapılabilir.
Normalde sperm yok ise mikroTESE ile sperm bulunarak ICSI yapılabilir (daha fazla bilgi için erkek kısırlığı bölümüne bakınız).
4. Cinsel fonksiyon bozuklukları
Sertleşme bozukluğu (erektil disfonksiyon, iktidarsızlık, impotans), prematur ejekülasyon (erken boşalma), postmature ejekülasyon (geç boşalma): Özellikle sertleşme bozukluğu ve erken boşalma yaşam boyu %30-40 arasında oldukça sık görülen durumlardır.
Sertleşme bozukluğu yaşa bağlı sıklıkta artış göstermektedir. Şeker hastalığı, damar hastalıkları, hipertansiyon, geçirilmiş cerrahiler, hormonal bozukluklar en sık nedenlerdendir.
Teşhisi iyi bir tıbbi öykü, fizik muayene, labaratuar ve penil dopler gibi tetkiklerle konulur. Tedavide önce ağızdan ilaç tedavisi sonra cevap alınmaz ise penis içine iğne tedavisi , gene cevap alınmaz ise penis protezi (mutluluk çubuğu) kullanılır.
Penil protezin başarı şansı %98 dir (daha fazla bilgi için sertleşme bozuklıkları bölümüne bakınız).
Erken boşalma primer yani seks hayatının başlangıcından beri ya da sekonder yani sonradan olabilir. Oldukça sık görülür. Genel olarak penis vajene girdikestezik kremlerten sonra 3 dakikadan az sürede boşalınıyor ise erken boşalma tabiri kullanılır. Ancak süreyle ilgili kesin bir tanımlama mevcut değidir.
Doğuştan olanda incelemelerde genellikle bir patoloji bulunamaz. Sonradan olnda ise hormonal bozukluklar, geçrilmiş cerrahiler, kullanılan ilaçlar etken olabilir.
Erken boşalmanın tedavisinde antidepresanlar yani depresyon ilaçları en çok kullanılan ilaçlardandır ve yan etkisi geç boşalma olduğu için bu yan etkiden yararlanılır.
Ayrıca dapoksetin diye bir ilaç sadece erken boşalma için kullanılmaktadır. Ayrıca lokal anestezili kremler de bu iş için kullanılmaktadır. Bütün bu tedavilerden yanıt alınamaz ise psikiatri konsültasyonu istenmelidir.
Benimle iletişime geçmek, bilgi veya randevu almak için aşağıdaki formu doldurabilirsiniz. Koordinatörümüz en kısa sürede sizi arayacaktır.
Merhabalar hocam kısırlık çogunlukla hangi yaş grubunda görülüyor?
Mail gönderildi.Sağlıklı günler dilerim.