Sistosel Nedir?
Sistosel (idrar kesesi sarkması), mesanenin vajen içine doğru ya da ileri vakalarda vajen dışına doğru sarkması olarak tanımlanabilir.
Bir nevi idrar kesesinin vajen içine doğru fıtıklaşma olayıdır.
Genellikle kadınlarda görülmekle birlikte nadiren mesanenin kasık bölgesine fıtıklaşması erkeklerde de görülebilir.
İdrar kesesini karın içinde ve pelvik tabanda sabit tutan bağların zayıflaması sonucunda gelişir.
Erişkin kadınlarda zorlu ve çok doğum yapmışlarda en çok görülür. Genellikle menepoz sonrası ortaya çıkmaktadır, Öksürük, aksırık, ağır kaldırma gibi karın içi basıncını artıran durumlar sistosel oluşumu durumunu tetiklemektedir.
Ayrıca doğum yapmamış kadınlarda da nadiren hormonların etkisine bağlı menepoz sonrası görülebilmektedir.
Mesane Sarkması Belirtileri Nelerdir?
En temel sistosel (mesane sarkamsı) belirtileri vajen içinde bir şişkinliğin hissedilmesi ya da elle kontrolde şişkinlik olmasıdır. İleri vakalarda vajen dışına organın çıkması şeklinde olur.
Özellikle öksürük, aksırık, ağır kaldırma gibi karın içi basıncının arttığı durumlarda klinik daha belirgin hale gelir. Bunun yanında sters tipi yanşi öksürük, aksırık, merdiven çıkma, gülme gibi durumlarda idar kaçırma görülebilir. Bazen mesanenin iyice sarkması ve dış idrar yolunun yerdeğiştirmeye bağlı tıkanması sonucu idar yapmakta zorlanma hatta sarkan mesaneye baskı yaparak idrar yapma, sık idrara çıkma gibi belirtiler olur.
İdrar yapamamya bağlı böbrek yetmezliği bile gelişebilir. Bu durumda acil müdahele gerekebilir.
Sistosel Hastaları Nasıl Değerlendirilir?
Mesane sarkması şüphesi ile başvuran bir hastada öncelikle ne zaman başladığı, bunun yanında başka şikayetlerinin olup olmadığı, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), şeker hastalığı gibi kronik hastalıklarının olup olmadığı, geçirdiği cerrahileri iyice sorguluyoruz.
Daha sonra hastaya ayrıntılı fizik muayene yapıp sistoselin derecesini belirliyoruz. Sistosel kabaca hafif, orta, ve şiddetli olarak derecelendirilebilir.
Hafif olgularda ciddi şikayet olmayabilir. Vajende hafif bir şişkinlik hissi olur ve elle kontrolde ele gelir. İdrar kaçırma olabilir ya da olmayabilir.
Orta şiddetteki olgularda mesane vajen ağzına kadar gelir ancak dışarı çıkmaz.
Fizik muayenede hasta ıkındırıldığında mesane vajen ağzında görülebilir. Şiddetli olgularda ise mesane vajen dışına çıkar ve direkt olarak gözle görülür.
Hasta hem öykü hem de fizik muayene ile değerlendirildikten sonra tedavi prensipleri belirlenir.
Mesane Sarkması Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi prensiplerini belirlemede hastanın yaşı, ek hastalıkları ve sistoselin derecesi çok önemlidir.
Hafif vakalarda hastaya şişmansa kilo vermesi, ağır kaldırmaması, idrar kaçırması varsa pelvik tabanı güşlendirici egzersizler vermek suretiyle takibe alabiliriz.
Gerekirse antikolinerjik ilaçlarla destekleyebiliriz. Ancak hasta istiyorsa ve medikal tedaviye cevap vermiyorsa ve idrar şikayetleri devam ediyorsa cerrahi tedavi yapılabilir.
Cerrahi tedavide sistosel ameliyatı yanında idrar tutmayı destekleyen TOT, TVT gibi operasyonlar eklenmelidir.
Orta şiddetteki vakaların idrar çıkışında problem olup olmadığı önemlidir. Ayrıca idrar kaçırması değerlendirilmelidir. Bütün bunların sonucunda sistosel ameliyatına ilaveten gereğinde idrar kaçırma ameliyatını da eklemek gereklidir. Şiddetli olgularda ise tedavi kesin cerrahidir.
Cerrahi işlem, vajinal yaklaşımla olabilir ya da karın içinden açık, laparoskopik ya da robotik cerrahi ile başarılı bir şekilde yapılabilmektedir.
Sonuç olarak sistosel değişik derecelerde özellikle kadınların menepoz sonrası hastalığıdır.
Çok doğum yapmışlarda daha sık görülür. Beraberinde sık idrara çıkma, idrar yapmada zorlanma, idrar kaçırma gibi şikayetler olabilir. Hasta iyi bir şekilde değerlendirilip derecesine göre tedavi edilebilmektedir.