Testosteron Düşüklüğü Belirtileri ve Tedavisi

Erkeklik hormonu olarak da adlandırılan testosteron özellikle 30’lu yaşlardan sonra düşmeye başlar. Her yıl ortalama %1 olan testosteron düşüşü yıllar içinde ciddi oranlara çıkabilir ve buna bağlı şikayetler gözlenebilir. Hormon düşüşü herkeste aynı seviyede olmadığı için tedavinin de buna göre yürütülmesi gerekir.

Testosteron; “erkeklik hormonu” olarak adlandırılan ve buna rağmen hem kadınlarda hem de erkeklerde bulunan bir hormondur. Testosteron cinsel istek seviyesini kontrol etmenin yanı sıra önemli vücut fonksiyonlarının yürütülmesine de yardımcı olur.

Üreme sağlığı, cinsel sağlık ve genel vücut dengesi bunlar arasında sıralanabilir. Erkeklerdeki testosteron salgısı iki bölgeden yapılır: %95 testislerden, %5 böbrek üstü bezlerinden salgılanır.

Kandaki testosteron seviyesinde yaşa bağlı bir miktar düşme yaşanması normaldir. Temel olarak kandaki serbest testosteron seviyesi 9 ng/dl, total seviye ise  20 ng/dl altında olduğunda testosteron düşüklüğünden söz edilebilir.

Testosteron seviyesinin düşmesi öncelikle cinsel isteğin azalmasına ve ereksiyon güçlüğüne neden olur. Sperm kalitesinin azalması ile göğüslerdeki büyüme de bu düşüklükten kaynaklanır. Ayrıca testosteron iskelet kas sağlığına destek olur ve diğer vücut fonksiyonlarının düzenlemesiyle görevlidir, bu nedenle devam eden seviye düşüklüğünde kas kütlesinde azalma, saç kaybı, yağ oranında artma ve güçsüzlük gibi bulgular gözlenebilir. Bu sorunun kronik ve ilerleyen bir hal alması ise duygudurum bozuklukları, kemik erimesi, enerji azalması gibi genel sağlık durumunu kötü etkileyen semptomlara sebebiyet verir.

Testosteron seviyesinin düşmesi şu nedenlerden kaynaklanabilir:

• İleri yaş
• İnmemiş testis problemi
• Testislere alınan darbe ve bölgesel travmalar
• Testisleri etkileyen enfeksiyonlar
• Kimi ilaçların kullanımı
• Kanser nedeniyle uygulanan kemoterapi veya radyoterapi
• Hormon bozuklukları
• Obezite veya aşırı zayıflık
• Tip 2 diyabet
• Karaciğer ve böbrek hastalıkları
• Genetik hastalıklar
• Stres
• Sigara kullanımı
• Cinsel hastalıklar

Testosteron düşüklüğünde farklı etmenler söz konusu olabilir, bu nedenle öncelikle hasta öyküsünün dinlenmesi, fiziksel incelemelerin yapılması ve kandaki hormon seviyelerine bakılması gerekir.

Daha doğru bir teşhis koyabilmek adına hipofiz bezini kontrol etmeye yarayan MR görüntüleme tekniği de istenebilir. Semptomları daha net gözleyebilmek ve gün içinde dalgalanan hormon seviyelerini takip edebilmek için günlük kan testi yapmak gerekir.

Bütün bu çalışmaların devamında hastaya testosteron düşüklüğü tanısı konursa, oluşabilecek diğer hastalıkların incelenmesi önemlidir.

Hormon seviyelerindeki düşüklüğün neden olduğu uygulanacak tedavi planında etkilidir. Örneğin, aşırı kiloya bağlı gelişen durumlar yapılacak yaşam tarzı değişiklikleri ile kontrol altına alınabilir veya kemik erimesi kaynaklı vakalarda kişinin yaşına uygun bir ilaç reçete edilebilir.

Özetle testosteron düşüklüğü için tek bir tedavi yöntemi yoktur, aksine kombine tedaviler uygulanabilir. Çoğu hastada doğru tanı sonrası uygulanan tedavi genellikle 4-6 hafta içinde hasta şikayetlerinin azalmasını sağlar.

Tedavide ayırt edici etmenlerden biri de prostat durumudur, bu nedenle özellikle 50 yaşın üzerindeki erkeklerde gerekli testlerin yapılması ve kanser riskinin elenmesi gerekir. Sperm üretiminde sorun olan erkekler için hormon kullanmak tedavi edici değildir.

Testosteronu dışarıdan almak, hipofiz bezi salgılarının baskılanmasına ve sperm üretiminin daha fazla düşmesine neden olabilir. Bu nedenle testosteron düşüklüğü için hormon tedavisi önerilmez.

Ancak testislerdeki hormon salınımını artıran ilaçlar ile östrojen hormon dengesini düzenleyen ilaçlar kullanılabilir. Bu tedavi ile testosteron değeri yükselir ve sperm üretimi artar.

Bununla birlikte testosteron seviyesinin yüksek olması da bir problemdir ve çeşitli riskler barındırır. Testosteron düşüklüğü nasıl ki yaşam kalitesini kötü yönde etkiliyorsa, aşırı fazla testosteron seviyesi de istenmeyen bir durumdur.

Kandaki serbest testosteron seviyesi 30 ng/dl, total seviye ise 950 ng/dl üzerinde ise testosteron fazlalığından bahsedilebilir. Bu nedenle hormon seviyelerinin ideal oranlarda tutulmasını sağlayan kişiye özel bir tedavi planının sürdürülmesi önemlidir.