Sperm Kalitesi Nedir? Sperm Sayısı Nasıl Artar?

Pek çok çiftin hayali bir gün bir çocuk sahibi olmak olsa da, bu durum bazen çeşitli sağlık sorunları nedeni ile gerçek olmayabilir. Söz konusu durum hem erkeklerden hem de kadınlardan kaynaklanıyor olabilir.

Erkeklerde sperm sayısının az olması ya da sperm kalitesinin düşük olması, gebelik ihtimalini oldukça düşürür. Bu yüzden sperm sayısının ve sperm kalitesinin ölçülebilmesi için gerekli testlerin düzenli olarak yapılması gerekir.

Test sonuçlarına göre sperm sayısının artırılması ve normal seviyesine getirilmesi için gerekli tedavi yöntemleri ya da yaşam tarzı değişiklikleri uygulanabilir.

Sperm sayısı ve kalitesi, hamileliği etkileyen en önemli faktörlerden biri. Dolayısıyla gebeliğin gerçekleşebilmesi için sperm sayısının ve kalitesinin belirli değerlerin üzerinde olması gerekiyor.

Normal sperm, ileriye doğru gitmek için uygun olan oval baş ve uzun kuyruktan oluşan bir yapıya sahiptir. Sperm içerisinde milimetre başına 15 milyondan fazla sperm olması ve bu spermlerin yüzde 4’lük kısmından fazlası normal yapıda olmalıdır.

Eğer sperm yapısında herhangi bir sorun yoksa ve üretkenlik de fazlaysa, bu durum gebelik ile ilgili durumlarda şansınızı artırır. Durumunuzun normal olarak kabul edilebilmesi için spermlerin yüzde 40’tan fazlasının hareketli olması gerekir.

Genç yaşlarda verimli ve üretken olan spermlerde, 50 yaşından sonra yapı bozukluğu ve sayıda düşüş meydana gelir. Ayrıca sperm kalitesi düzensiz ve kötü beslenme, sigara ve alkol tüketimi gibi kötü alışkanlıklar gibi durumlara bağlı olarak da düşebilir.

Normal sperm sayısı, milimetrede bulunan sperm sayısına göre ifade edilir. Söz konusu aralıkta bulunan sperm miktarının normal olarak kabul edilebilmesi için 15 milyon ile 200 milyon arasında olması gerekir.

Eğer milimetrede 15 milyondan az sperm bulunuyorsa ya da ejakülasyon başında sperm sayısı 39 milyondan azsa, bu durum sperm sayısının normalden düşük sperm sayısı olarak ifade edilir.

Sperm sayısı 200 milyonun üzerinde bulunuyorsa, bu durum yüksek sperm sayısı olarak ifade edilir. Sperm sayısı ve kalitesini öğrenmek, üreme başarısı konusunda fikir sahibi olabilmek için çeşitli sperm testleri yapılabilir. Test sonuçları sperm sayısına ve kalitesine göre 6 farklı sınıfta değerlendirilir:

• Normospermi: Sperm her açıdan sağlıklıdır.
• Oligospermi: Semen içerisinde bulunan sperm hücrelerinin sayısı azdır.
• Azospermi: Meni içerisinde canlı sperm yoktur.
• Oligoastenospermi: Sperm sayısı azdır ve hareketlilik düşüktür.
• Teratospermi: Normal şekle sahip olan sperm hücrelerinin sayısı azdır.
• Astenospermi: Sperm hareketliliği normalden azdır.

Test sonuçları yukarıdan hangisini gösteriyorsa, uygulanacak olan tedavi de doktor tarafından buna göre planlanır.

Sperm sayısının ölçülebilmesi için öncelikle erkekten bir meni örneği alınması gerekir. Ardından semen testi ile sperm sayısı ölçülebilir. Aynı zamanda sperm örneği alındıktan sonra uygulanabilecek olan birden fazla test bulunur.

Sperm sayılarının dengesiz olması sebebiyle birden fazla test yapılması gerekebilir. Meni örneğinin alınması için doktor tarafından iki farklı yöntem önerilebilir.

İlkinde masturbasyon yaparak bir kaba sperm örneği verebilirsiniz, ikincisinde ise özel bir kondom kullanarak cinsel ilişki sırasında sperm örneği alabilirsiniz. Sperm örneği vermeden önce, testlerin sağlıklı ve doğru sonuç verebilmesi adına şu noktalara dikkat etmek gerekir:

• Testten 1 ila 3 gün öncesine kadar masturbasyon ya da cinsel ilişki gibi boşalmanıza neden olabilecek aktiviteler yapmayın,
• Doktor tarafından belirtilecek olan bitkisel ilaçları ya da hormon ilaçlarını kullanmayın,
• Testten 2 ila 5 gün öncesine kadar kafein, alkol, esrar ya da benzeri maddeler kullanmayı bırakın,
• Testlerin doğru sonuç verebilmesi için sperm örneğinin vücut sıcaklığında tutulması gerekir, yani çok soğuk ya da çok sıcak olmamalı, 1 saat içinde testin yapılacağı merkeze ulaştırılmalıdır,

Tüm bunların dışında test sonuçlarının olumsuz etkilenmemesi adına örneğin sperme zarar verecek bir madde ile temas etmemesi gerekir. Ayrıca erkekler stres altında sperm örneği verirse, sonuçların hatalı çıkması muhtemeldir.

Bir diğer yandan testislerde bulunan yeni sperm hücrelerinin olgunlaşması için ihtiyaç duyulan süre, 40 ila 76 gün arasında değişir. Yani şu an bir örnek verdiğinizde, muhtemelen yaşamış olduğunuz 40 ila 76 günlük süreç bu teste yansıyacaktır.

Analiz sonucunda doktor tarafından gerekli bilgilendirme yapılır. Eğer testislerde hiç sperm bulunmuyorsa, bu durum azospermi olarak adlandırılır. Ayrıca sperm sayısının düşük olduğu durumlarda bile üreme başarılı olabilir. Sperm sayısını ve kalitesini ölçmek için kullanılan yöntemlerin listesi ise şu şekildedir:

• Skrotal ultrason,
• Transrektal ultrason,
• Hormon testleri,
• Boşalma sonrası idrar tahlili,
• Genetik testler,
• Testis biyopsisi,
• Antisperm antikor testleri,
• Özel sperm fonksiyonu testleri.

Hekiminiz en doğru sonucun alınması adına birden fazla yöntemi, farklı zamanlarda gerçekleştirmek isteyebilir. Böylelikle sonuçların birkaç farklı yöntem ile sağlaması yapılır.

Sperm sayısını artırmak için klinik yöntemler kullanılabileceği gibi, yaşam tarzı değişiklikleri de yapabilir. Aynı zamanda bu alanda kullanılan alternatif tıp yöntemleri de mevcuttur.

Sperm sayısının artırılması adına, sorunun kaynağına da bağlı olarak doktor tarafından önerilebilecek tedavi yöntemleri şunlardır:

• Testis toplardamarlarında varikosel olarak da adlandırılan şişme meydana geliyorsa, bu durumun ameliyat edilmesi gerekir,
• Hormon dengesizliklerini düzeltmek amacıyla hormon tedavisi uygulanabilir ve çeşitli ilaçlar kullanılabilir,
• Eğer üremeye etki eden enfeksiyonlar bulunuyorsa, antibiyotikler ile enfeksiyon tedavisi uygulanır.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Yukarıda saymış olduğumuz tedavi yöntemlerine gerek kalmadan, bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve evde tedavi yöntemleri ile de sperm sayısını artırmak mümkündür. Bunun için uygulayabileceğiniz yöntemler şunlardır:

• Daha sık cinsel ilişkiye girmek,
• Kadınlarda regl döneminin tam ortası olarak ifade edilen doğurganlık ihtimalinin yüksek olduğu dönemlerde cinsel ilişkiye girmek, (bu durum sperm sayısının artırılması değil, üreme başarısının artması için değerlendirilebilir),
• Sperm hareketlerini düşürebilecek yağ ya da losyonların kullanımını bırakmak,
• Genel sağlığınıza her zaman dikkat ederek düzenli olarak doktor kontrolleri gerçekleştirmek,
• Sağlıksız, hazır ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak,
• Alkol, sigara ve uyuşturucu gibi kötü alışkanlıkları bırakmak,
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak,
• Stres hormonlarının azalması ve sperm sayısının artması adına düzenli olarak egzersiz yapmak,
• Hamama ya da saunaya gitmek ve sıkı iç çamaşırları kullanmak gibi testis sıcaklığını normalden yüksek seviyeye getirecek aktivitelerden ve alışkanlıklardan kaçının.

Ayrıca her ne kadar etkinliği kesin olarak kanıtlanmamış olsa da çinko, E vitamini, selenyum, folik asit, B12 vitamini, C vitamini, L karnitin ve beta karoten gibi mineral ve vitamin takviyeleri de sperm sayısının artırılmasına yardımcı olabilir. Elbette söz konusu takviyeleri kullanmadan önce doktor tavsiyesi gereklidir.

Eğer tüm bu tedavi yöntemlerine rağmen üreme başarısı gerçekleşmiyorsa, bu durumda çiftlerin çocuk sahibi olması normal yollarla mümkün değildir. Bu durum infertilite (kısırlık) olarak adlandırılır.

Böyle durumlarda sperm bağışçısı (donör) kullanmak ya da evlat edinmek çocuk sahibi olmak için alternatif yöntemler olabilir. Her iki sürecin de uzmanlar tarafından planlanması ve yönetilmesi gerekir.