Renal Kolik Nedir? Neden Olur?

Böbreklerde çeşitli sebepler nedeniyle oluşan taşlar vücudun farklı noktalarında ağrı şikayetlerine yol açar. Kimi zaman hafif geçirilen bu ağrılar, kimi zaman yaşam standartlarını ciddi anlamda düşürecek bir seviyede olabilir ve acil müdahale gerektirebilir. Böbreklerde oluşan ağrılar genel olarak “renal kolik” adıyla tanımlanır ve böbrek bölgesindeki sorunlar nedeniyle ortaya çıkar. Tedavi aşaması ise hastalığın gidişatına ve kişinin genel sağlık durumuna göre farklılık gösterir.

Renal kolik, böbreklerdeki taşlar nedeniyle bel ve belin yan taraflarında oluşan ağrıları ifade eden bir tıp terimidir. Böbrek taşları, idrarda bulunan kimyasalların oluşturduğu katı kristal parçacıklardır ve idrarda fazla kimyasal olması nedeniyle oluşur. İdrardaki bu fazla kimyasal maddelere birikerek idrar akışını engelleyebilir ve böbrek çevresinde şiddetli ağrılara yol açabilir. Böbrek taşı pek çok kişide görülür fakat en çok 20-30 yaş arası erkekleri etkiler. Kendi içinde pek çok çeşidi olan böbrek taşları genellikle kalsiyum taşlar şeklinde gelişir ve kimi durumlarda kişide birden fazla taş bulunabilir. Semptom veren böbrek taşı ve renal kolik vakalarında tedavi etkili şekilde yönetildiğinde, süreç komplikasyonsuz atlatılabilir.

Renal kolik, böbreklerdeki kristallerin ve taşların fazla miktarda birikmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Renal kolik vakalarında, böbreklerdeki bu taşlar idrar akışını engelleyecek boyuttadır ve böbreklerin şişmesine bağlı olarak şiddetli ağrı dalgaları gerçekleşir. Bununla birlikte böbrek taşları birçok farklı nedenle ortaya çıkabilir veya farklı kimyasallardan oluşabilir. Böbrek taşlarının en yaygın oluşma nedenleri şunlardır:

• Alınan kanser tedavileri
• İdrar yolu enfeksiyonları
• İnce bağırsak hastalıkları
• Crohn ve ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları
• Böbrek hastalıkları
• Geçirilen çeşitli cerrahi operasyonların yol açtığı komplikasyonlar
• Gut hastalığı; eklemlerde ürik asit birikme sorunu
• Sistinüri; idrarda aşırı sistin bulunması ile karakterize bir kalıtsal rahatsızlık
• Hiperürikozüri; idrarda ürik asit fazlalığı
• Hiperkalsiüri; idrarda kalsiyum fazlalığı

Renal kolik riskini artıran pek çok faktör bulunur, bu risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

• Vücudun aşırı susuz kalması
• D vitamini yüksek beslenme alışkanlığı
• Ailedeki böbrek taşı öyküsü
• Aşırı diüretik kullanımı
• Bağırsak hastalıklarının bulunması
• Geçmişte böbrek taşı sorunu yaşamış olmak
• Geçmişte ameliyat geçirmiş olmak
• Sık sık idrar yolu enfeksiyonları geçirmek
• Gebelik
• Kimi ilaçların kullanımı

Bu risk faktörlerini elemek için özellikle;

• Aşırı et, balık ve kümes hayvanları ile beslenmekten kaçınmak,
• Ispanak benzeri oksalat bakımından zengin gıdaların tüketimini kısıtlamak,
• Hap formundaki kalsiyum takviyelerinden uzak durmak,
• Gün içinde yeterli miktarda su içmek

gerekir.

Renal kolik çeşitli ayırt edici semptomlarla birlikte gelişir. En yaygın semptomlar arasında özellikle vücudun yan kısımlarında ortaya çıkan, kimi zaman kasıklara kadar inen ağrılar yer alır. Ayrıca karın ve sırt ağrısı da yaygın semptomlar arasındadır. Ortaya çıkan ağrılar ise oldukça şiddetli ve acı verici formdadır, genellikle kusma ve mide bulantısı gibi ek şikayetler eşliğinde gelişir. Kimi vakalarda idrardan kan gelmesi veya idrarın farklı renkte olması gibi durumlar söz konusudur. Böbrek taşları; bağırsak hastalıkları, kalıtsal faktörler ve uygulanan diyet nedeniyle ortaya çıkabildiğinden kişide gözlenen belirtiler de oldukça farklıdır. Taşların idrar çıkışını engelleyerek şişme, ağrı ve enfeksiyona neden olması sonucu yaygın belirtiler gözlenebilir.

Kimi vakalarda ise daha acil müdahale gerektiren bir durum söz konusu olabilir. Renal koliğin ciddi olduğunu belirten semptomlar şu şekilde sıralanabilir:

• İdrar yapamama
• Yüksek ateş
• Şiddetli ve dayanılmaz acı
• Kontrol edilemeyen kusma

Bu tür semptomlardan bir veya birkaçının gözlenmesi halinde kişiye acil müdahale uygulanması gerekir. Bu nedenle vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna ve uzman hekime danışılması hasta sağlığı açısından büyük önem taşır.

Renal kolik teşhisinde kan ve idrar testleri ile böbrek fonksiyonlarının yeterliliği kontrol edilir. Gereken durumlarda röntgen, ultrason, manyetik rezonans görüntüleme veya bilgisayarlı tomografi yöntemleri ile böbrek taşının nerede, hangi boyutlarda ve kaç tane olduğu tespit edilir. Bu tarama yöntemleri ile varsa diğer böbrek problemleri de net şekilde görüntülenebilir. Tedavi ise kişinin durumuna özel olarak planlanır, bu nedenle doğru ve zamanında teşhis iyileşmede büyük önem taşır.

Renal kolik tedavisi genel olarak böbrek taşlarını parçalayarak ağrı şikayetini ortadan kaldırmayı hedefler. Kimi vakalarda böbrek taşları kendi kendine geçecek seviyededir ve ek tedavi gerektirmez. Ancak bu tür taşların tekrarlama ihtimali yüksek olduğundan yaşam standartlarını iyileştirerek bol su tüketmeye özen gösterilmesi önerilir. Bunun yanı sıra; ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale de tercih edilebilir.

İlaç Tedavisi

Kimi taşlar bazı ilaçların düzenli kullanımı ile parçalanabilecek boyuttadır, bu tür renal kolik vakalarında şu ilaçlar tercih edilebilir:

• Taşların geçmesini kolaylaştıran alfa bloker ilaçlar
• Diüretikler
• Ürik asit cinsi böbrek taşı ilaçları
• İdrardaki sistin seviyesini kontrol altına almak için sistin ilaçları
• Ağrı kesiciler
• Enfeksiyon önlemek için antibiyotikler
• İdrar pH’ını düzenleyen ve taş oluşumunu önleyen potasyum sitrat ile sodyum bikarbonat ilaçlar
• Bağırsaklardaki kalsiyumu bağlamak için sodyum selüloz fosfat

Diğer Tedavi Yöntemleri

İlaç tedavisinin yeterli gelmediği durumlarda taşları parçalamak ve çıkarmak için farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir. Bu tedaviler şunlardır:

• Ağrı için ısı tedavisi
• Ultrasonik titreşim kullanarak böbrek taşlarını parçalayan litotripsi
• İdrar tüplerinin böbreklere kadar açık tutulmasını sağlayan stent uygulamaları
• Büyük boyutlu taşları çıkarmak için ameliyat
• Minimal invaziv cerrahi operasyon (üreteroskopi)

Renal kolikten korunmanın en iyi yolu böbrekte taş oluşumuna neden olan durumların zamanında önüne geçebilmektir. Genel olarak sağlıklı yaşam alışkanlıklarının geliştirilmesi ve yeterli sıvı alımı böbreklerin çalışmasını olumlu şekilde etkiler ve taş oluşum riskini en aza indirir. Renal kolikten korunmak için yapılması gerekenler şunlardır:

• Az tuzlu yemekler yemek
• Günde 8-10 bardak su içmek, özellikle fosforik asit içeren maden suyu gibi içecekleri tüketmemek
• Yumurta, kırmızı et ve balık gibi hayvansal proteinleri kısmak
• Fındık, ıspanak gibi oksalat yönünden zengin besinleri kısıtlamak

Renal kolik tedavisi taşın boyutu, konumu, sayısı ve kişinin genel sağlık durumu gibi çeşitli parametrelere göre düzenlenir. Bu nedenle öncesinde detaylı tetkik yapılarak kişiye en uygun tedavi planı çıkarılır. Daha sonra taşları kırmaya, çıkarmaya veya önlemeye yönelik en doğru tedavi uygulanabilir.