Prolapsus Nedir?

Prolapsus; “dışarı çıkma” ve “sarkma” anlamlarını taşıyan bir tıbbi terimdir, gerçekleştiği bölgeye göre vücuttaki bazı yapı ve organlarda meydana gelen dışarı kayma durumunu ifade eder. En sık karşılaşılan prolapsus çeşitlerinden biri rektal prolapsus, yani bağırsak sarkmasıdır. Kadınlarda erkeklere göre 6 kat daha sık karşılaşılan bu durum fark edilir fark edilmez uzman bir hekime başvurulması büyük önem taşır.

Vücudun belirli bölgelerindeki sarkmaları ifade eden prolapsus, kimi zaman “prolabe” olarak da adlandırılır ve gelişme alanına göre farklı çeşitlere ayrılır. En yaygın karşılaşılan prolapsus çeşitleri şunlardır:

Rektal Prolapsus

Diğer adı bağırsak sarkması olan rektal prolapsus, rektum bölgesinin gözle görülecek şekilde anüsten dışarı çıkma durumudur.

Rektal Mukozal Prolapsus

Rektal prolapsustan farklı olan bu durum, rektumun en iç tabakası olan mukozanın anüsten dışarı çıkmasını ifade eder. Yaygın olarak ileri seviyeli hemoroidlerden kaynaklanır.

Vajinal Prolapsus

Uterus prolapsus olarak da bilinen vajinal sarkma, pelvik taban kaslarındaki zayıflama ve yaşlılık gibi nedenlerden kaynaklanır. Çeşitli faktörler nedeniyle uterus zaman içinde vajinaya doğru kaymaya başlar ve bir süre sonra dışarı sarkar.

Prolabe Hemoroid

İçerideki hemoroidlerin anüsten dışarı sarkması durumudur, kendi içinde hemoroidin seviyesine göre derecelendirilir. Genellikle 1. ve 2. seviyeli hemoroidler lazer gibi yakma yöntemleri ile tedavi edilebilirken, 3. ve 4. seviyeli hemoroidler cerrahi operasyon gerektirir.

Mitral Kapak Prolapsusu

Kalbin sol tarafında bulunan mitral kapağın kalınlaşarak düzgün kapanmaması nedeniyle ortaya çıkar, genellikle göğüs ağrısı gibi semptomlar verir. Sık karşılaşılan bir durum olmasına rağmen ciddi bir kalp problemi değildir.

Prolabe İntervertebral Disk

“Lomber disk hernisi”, yani bel fıtığı anlamına gelir ve omurgada yer alan kıkırdak disklerin dışarı doğru sarkarak fıtıklaşması sonucu oluşur.

Rektal prolapsus, kalın bağırsağın son kısmı olan rektumun anüsten dışarı çıkması olarak tanımlanan bir problemdir. Nedeni kesin olarak bilinmeyen bu durum, genellikle pelvik taban kaslarının yeterince güçlü olmamasından kaynaklanır ve bu nedenle kadınlarda erkeklere oranla çok daha sık görülür. Ayrıca obezler ve yaşlılar da rektal prolapsus için yüksek risk kategorisine girer, kadınlarda karşılaşılan bağırsak sarkmasına sıklıkla mesane ve rahim sarkmaları da eşlik eder.

Bunların yanı sıra; kabızlık için uzun süre ilaç kullanmak da zamanla rektumun dışarı sarkmasına neden olabilir. Rektumdaki sarkma dışkılama sırasında veya dışkılamadan bağımsız olarak gelişebilir, zaman içinde dışkı tutamama gibi ek sorunlarla birlikte gelişebilir. Sarkan rektum dışkılamadan sonra tekrar içeri girebildiği gibi, daha ileri seviyeli vakalarda tümüyle dışarda kalır. Bu da makat bölgesinde kötü koku ve apse gibi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle özellikle kadınlarda ve yaşlılarda görülen rektal prolapsusun erken evrede tedavi edilmesi çok daha kolay ve rahat olur.

Rektal prolapsusun temel nedeni pelvik kasların zaman içinde zayıflamasıdır. Bu kaslar yaşlılığa ve doğuma bağlı olarak gücünü kaybedebilir, özellikle zor veya fazla doğum yapmak sarkma riskini artırır. Bunun yanı sıra bağırsak sarkması nedenlerden de kaynaklanabilir:

• Sık sık kabız olmak
• Tuvalet sırasında fazla ıkınmak
• 50 yaş ve üzerinde olmak
• Kadın olmak
• İri bebek dünyaya getirmek
• Çeşitli omurilik yaralanmaları
• Çeşitli nörolojik hastalıklar
• Menopoz

Kalın bağırsak sarkmasının en yaygın belirtileri şunlardır:

• Kronik kabızlık
• Dışkı tutamama
• İdrar kaçırma
• Dışkı sırasında zorlanma
• Makatta sürekli ıslaklık hali
• Sürekli ıkınma isteği
• Makatta kötü koku, şişlik, kızarıklık ve yara

Bu tür semptomlar, hastanın yaşam kalitesini ciddi anlamda düşürür ve sosyal yaşantısını bozar. Ayrıca özellikle kadınlarda vajinal sarkma gibi ek problemlerle birlikte görülür. Bu nedenle belirtilerin ilk fark edildiği an uzman hekime başvurulması ve mümkün olan en erken dönemde tedaviye başlanması önerilir.

Rektal prolapsus bulguları, hemoroid ile benzerlik gösterir. Her iki durumda da makatta elle hissedilen kitle varlığı ile kanama gibi belirtilere rastlanır ancak iki durum birbirinden farklıdır. Nitekim rektal prolapsusta kalın bağırsağın anüsten dışarı çıkması durumu söz konusu iken, hemoroidde anal bölgedeki damar keseciklerinin genişlemesinden kaynaklanan bir sorun mevcuttur. Bu nedenle doğru tedavi için öncelikle hastalık tanısının doğru konulması ve tedavinin buna göre planlanması gerekir. Rektal prolapsu vakalarını ayırt etmek için kullanılan başlıca tanılama yöntemleri şunlardır:

• Rektal Muayene: Bölge kaslarının gücünü değerlendirmek için uzman hekim tarafından uygulanan fiziki muayenedir ve rektal bölgedeki anormalliklerin tespit edilmesini sağlar.
• Anal Manometri: Anüs ve rektuma dar ve esnek bir tüp yerleştirilerek bölgedeki kasların sıkılığını kontrol etmeye yarayan bir yöntemdir. Ek olarak rektumdaki hassasiyet ve işleyiş durumlarının da kontrol edilmesini sağlar.
• Kolonoskopi: Kolon kanseri benzeri durumları elemek için hastaya genel anestezi altında uygulanan bir yöntemdir. Anüsten bağırsaklara kameralı ve ince tüpler gönderilerek bağırsaklardaki sorunların tespit edilmesini sağlar.

Çoğu rektal prolapsus vakası, hasta öyküsünün dinlenmesi ile gerçekleştirilen fiziki muayene sonucu tespit edilir. Daha ciddi sorunların varlığından şüphelenilen durumlarda ise detaylı görüntüleme ve tanılama yöntemleri kullanılabilir.