Fistül Nedir?

Tünele benzeyen iltihaplı kanallar olan fistüller, makat ile cilt dokusu arasında oluşur. Anal fistül, perianal fistül ya da makat fistül olarak da adlandırılan fistül doğal olmayan yollarla gelişir ve bağırsak ile makat derisi arasında oluşan bir kanal görünümündedir. Kendiliğinden geçmeyen fistüller tedavi edilmemesi durumunda yaşamı kötü şekilde etkiler ve yaşam kalitesini düşürür. Bu yüzden kesin çözüm için klinik tedavi gereklidir.

Makat bölgesinin iç kısmında, dışkının dışarı atılmasını kolaylaştırmakla görevli sıvıları salgılayan bezler bulunur. Bu bezlerin hemen yanında da iç ve dış kaslar yer alır. Bu kaslar gaz ve dışkının kendiliğinden dışarı çıkmasını önleyerek dışkıyı ve gazı tutar. Eğer dışkı sert gelirse, makat bölgesindeki bezlerde yırtıklar, çatlaklar ya da yaralar oluşabilir. Böyle bir durumda makat bölgesinde şişlik ya da apse oluşumu gözlenebilir. Bu apseler zaman içerisinde gözle görülür kızarıklıklara neden olabilir. Hatta bazı hastalarda şiddetli ağrı, yüksek ateş ve halsizlik gibi şikayetler bile görülebilir.

Makat apsesi oluşan bu durumun son aşaması değildir. Çünkü dışkı çıkışını kolaylaştıran ve sayıları genellikle 4 ila 10 arasında oluşan bezler oluşan bu apse nedeniyle iltihap kapabilir. Makatta oluşan her 10 apseden yaklaşık 4-5 tanesi fistüllere dönüşür. Fistülün oluşma nedeni ise bölgedeki apsenin patlamasıdır. Patlama sonucu bölgede oluşan delik zaman içerisinde cilde doğru ilerler ve cilde doğru açılır. Bu açılma sindirim sisteminin başka bir organına doğru olabilir. Zaman içerisinde bu deliklerden iltihaplı bir akıntı gelmesi normal karşılanır. Bu akıntı kaşıntı ya da kötü koku gibi sorunlara neden olabilir ve kendiliğinden geçmez. Bu yüzden tedavi gereklidir.

Fistül çeşitleri basit, komplike ve atnalı olmak üzere 3 grupta sınıflandırılır. Anal bölgede meydana gelen fistüllerin yaklaşık yüzde 90’lık kısmı basit fistüldür. Eğer bu fistüller tedavi edilmezse zaman içerisinde komplike fistüle dönüşür.

Basit Fistül

İçeride ve dışarıda bulunan delikler makata yakındır. Dış delik gözle görülebilir haldedir. Tedavisi basit ve iyileşme süreci hızlıdır. Tedavi edilmezse komplike fistüle dönüşür ve daha uzun ve komplike bir tedavi gerekir.

Komplike Fistül

Fistülün iç ağzının makat bölgesinden daha içeride olması ya da bağırsaklarda bulunması komplike fistül olarak adlandırılır. Eğer komplike fistül tedavisinde cerrahi yöntemlere başvurulacaksa bölgedeki kasların zarar görmesi muhtemelerdir. Tedavinin deneyimli cerrahlar tarafından gerçekleştirilmediği ya da doğru şekilde uygulanmadığı durumlarda hastalar gaz ya da dışkıyı tutamama gibi sorunlar yaşayabilir. Komplike fistül teşhisinde en sık başvurulan yöntem MR görüntülemedir.

Atnalı Fistül

Fistülün iki ağzıda birbirine bakar. U şekline benzer ve atnalı görünümündedir. Son evre olan bu fistül türü yaşam kalitesini ciddi anlamda düşürür.

İltihaplı bir rahatsızlık olan anal fistül genellikle iltihaplı bir hastalığa bağlı olarak gelişir. Mide ile bağırsaklar arasında oluşabileceği gibi, idrar torbası ile kalın bağırsaklar arasında da oluşabilir. Eğer oluşan fistül mesane ve uterus arasında yer alıyorsa idrar yolu fistülü olarak adlandırılır. Fistüllerin oluşumu genellikle kolit ya da crohn gibi hastalıklara, bağırsaklardaki problemlere ya da anal yolla cinsel ilişkide bulunulmasına bağlı olarak gelişir.

Anal fistülün ortaya çıktığı durumlarda ilk fark edilen belirti genellikle anal bölgedeki renk değişimidir. Aynı zamanda makat çevresinde oluşan delik gözle görülebilir hale gelir. Makat bölgesindeki ağrı ya da şişlik durumu da bu belirtilere eşlik edebilir. Tedavinin zamanında yapılmaması durumunda iltihaplı akıntı ve kötü koku da anal fistül belirtisi olarak kendisini gösterebilir. Dışkıda kan görme bir başka belirtidir.

Tüm bunlara ek olarak sabit dururken hissedilen fakat otururken daha kötüleşen ve zonklama şeklinde kendisini gösteren ağrı, anüs bölgesindeki deride hassasiyet, dışkı yaparken ağrı hissetme gibi belirtiler de anal fistüllere işarettir.

Doğru teşhis ve doğru tanı fistül tedavisinin en kritik noktasını oluşturur. Fistül teşhisi genellikle fiziki muayene ile tespit edilebilir fakat hastalığın ilerlediği durumlarda farklı tanı yöntemlerine başvurmak gerekir. MR, ileri seviye fistüllerde en sık başvurulan tanı yöntemidir. İleri seviye fistüllerde tedavi sonrası tekrarlama ihtimali bulunur. Fistül tedavisi genellikle cerrahi olmakla birlikte, cerrahi için uygun olmayan ya da ameliyattan korkan hastalar için ağrısız, dikişsiz ve pansuman gerektirmeyen lazer tedavisinden de yardım alınabilir.

Fistül tedavisi deneyimli bir cerrah kontrolünde doğru yöntemler kullanılarak gerçekleştirilirse, ameliyat sonrası dönemde gaz ya da dışkı kaçırma gibi sorunlarla karşılaşılmaz. Bu yüzden hem cerrahi hem de lazer tedavisi için cerrah seçimini önemseyin!