Böbrek Rahatsızlığına Neler Sebep Olur?

Böbrekler; bel hizasında ve omuriliğin her iki tarafında bulunan fasulye şekilli organlardır. Vücut fonksiyonlarının sağlıklı şekilde sürdürülmesi adına hayati görevi olan böbrekler en temelinde filtreleme mekanizmalarıdır. Herhangi bir şekilde böbreklerde ortaya çıkan rahatsızlıklar bu işlevin sekteye uğramasına ve buna bağlı olarak böbrek yetmezliği, böbrek nakli gibi hayati risklerin oluşmasına neden olur.

Ebatları birbiriyle eşdeğer olan böbrekler, idrarı taşıyan ve depolayan mesane ile üreter gibi organlara bağlı yapılardır. Bu yapıların en temel görevi ise kandaki asitleri ve atıkları filtreleyerek temizlemektir. Ayrıca böbrekler tansiyonu kontrol altında tutmaya yardımcı olur, kemikleri güçlü tutan ve alyuvar üretiminden sorumlu olan hormon yapılarını destekler. Toksinleri vücut dışına atılacak idrar formuna sokma görevi de böbreklere aittir ve bu nedenle herhangi bir şekilde hasar gören böbrekler sağlıklı yaşam fonksiyonlarının devamlılığı adına büyük risk taşır. Böbreklerden birinin veya her ikisinin hasar alması halinde vücuttaki tuz, su, kalsiyum ve mineral dengesi bozulur; hayati işlevler yapılamaz hale gelir.

Birbirinden farklı böbrek hastalıkları bulunur ve herhangi bir nedenden ötürü böbreklerin süzme görevini yerine getirememesi halinde ortaya çıkan belirtilerden bazıları şunlardır:

• Kolay yorulma
• Bulantı ve kusma
• İdrar renginde ve formunda değişme (Kanlı, köpüklü gibi)
• İdrara çıkma alışkanlığında değişme (İdrar miktarında artma, azalma, idrar sırasında yanma ve gece idrara sıkışma gibi)
• Kan basıncında yükselme
• Nefes alma güçlüğü ve nefes darlığı
• El, yüz ve ayak bileklerinde şişme
• Tat alma sorunları
• Kötü kokan nefes

Böbrek hastalıkları böbrekteki şekil ve büyüklük ya da işlev ile ilgili problemlerdir. İşlevsel sorunlar genellikle kalıtsal özellik taşıdığından nadiren ortaya çıkar. Tedavi edilmeyen böbrek rahatsızlıkları ilerleyerek böbrek yetmezliği gibi diyaliz veya böbrek nakli gerektiren sorunlara neden olabilir. Bu nedenle doğru tedavinin uygulanması ve rahatsızlığın arkasındaki problemin giderilmesi hayati önem taşır. Böbrek problemlerine neden olan yaygın durumlar ise şu şekilde sıralanır:

Şeker Hastalığı

Bazı böbrek hastalıkları diyabetin komplikasyonu olarak gelişir. Özellikle kan şekerinin iyi kontrol edilmediği hastalarda kan şekeri böbrek kan damarlarını zedeleyebilir ve bu durum böbrek sorunlarına neden olur.

Hipertansiyon

Dengede tutulmayan veya kontrol altına alınamayan yüksek kan basıncı böbreklerdeki kılcal damarlara hasar verebilir. Bunun nedeniyle böbrekler hastalanarak işlev kaybına uğrar.

Taş Problemleri

Çeşitli sebeplerden böbreklerde veya idrar yollarında oluşan taşlar, bazı durumlarda idrar akışını engelleyen bir yerden konumlanabilir. Buna bağlı olarak böbreklerde kalıcı hasar oluşabilir.

Yapısal Bozukluklar

Bazı vakalarda böbreklerde içi sıvı dolu kistler oluşur. Yapısal bir bozukluk olarak ortaya çıkan bu sorunlarda normal böbrek yapısı kistlerle yer değiştirerek fonksiyon kaybına neden olur.

İlaçlar ve Toksinler

Pek çok ilacın bilinçsiz kullanılması böbrek sağlığı açısından risk taşır. Doktor tavsiyesi olmadan çeşitli ilaçların kontrolsüz şekilde kullanılması nedeniyle böbreklerde fonksiyonlarında bozulma gözlenebilir. Özellikle antienflamatuar ve ağrı kesici ilaçların böbrek üzerindeki yan etkileri fazladır, bu nedenle bu tip ilaç kullanımından önce mutlaka hekim önerisi alınmalıdır. Ayrıca ağır metaller ve toksinler de böbrek işlevini olumsuz yönde etkiler. Böbrek dokusuna zarar veren bu maddeler, hasar alan yapıların çalışmamasına neden olabilir.

Farklı sebeplerden kaynaklanan böbrek hastalıklarında doğru bir tedavi için öncelikle gerekli tetkiklerin yapılması gerekir. Ayırt edici bir teşhis için idrar ve kan testleri uygulanır. Sebebi saptanan rahatsızlığın tedavisinde ise hastalık seviyesi, etki durumu ve hastanın genel sağlık durumu göz önünde bulundurulur. Nitekim böbrek hastalığı tedavisinde uygulanan yöntemler de kişiden kişiye farklılık gösterir.

• Bakteri temelli böbrek problemlerinde genellikle antibiyotik ilaç tedavisi kullanılır.
• Bağışıklık sistemi ile alakalı böbrek iltihabı sorunlarında bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar tercih edilir fakat her böbrek iltihabında her ilaç işe yaramayabilir.
• Akut böbrek yetmezliğini tedavi edebilmek için alttaki nedenin tedavi edilmesi gerekir.
• Genel olarak bütün böbrek problemlerinde tansiyonu ve kan şekerini normale çevirmek, hastalığın seyrini olumlu yönde etkiler ve böbrekler üzerindeki hasarı azaltır. Bu nedenle tedavide kan şekerini ve tansiyonu dengelemeye yönelik çalışmalar uygulanır.
• Böbrek yetmezliği olan vakalarda diyaliz veya böbrek transferi gibi durumlar düşünülebilir. Diyaliz ile vücuttaki kanın filtrelenmesi sağlanır, böylece vücutta akan kan temizlenir. Genellikle haftada 1 uygulanan diyaliz seansları ortalama 3-4 saat sürer.
• Böbrek nakli, diyalizin artık yeterli olmadığı durumlarda son çare olarak tercih edilir. Günümüzde %80 gibi yüksek başarı oranına sahip olan böbrek nakli sonrası, hasta sağlığına kavuşabilir ancak buradaki en büyük risk faktörü vücudun yeni nakledilen böbrek dokusunu reddetmesinden kaynaklanır. Bu durumda kişiye bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar verilebilir.

Genel olarak böbrek hastalıkları zamanında uygulanan doğru tedavilerle ortadan kaldırılabilir fakat böbrek sorunlarıyla başa çıkmada en etkili yöntem, bu problemleri hiç yaşamamaktır. Bu nedenle böbrek sağlığını korumaya yönelik konulara özellikle dikkat edilmesi gerekir. Böbrekler; vücuttaki kanı toksinlerden ve zararlı maddelerden arındırarak temizler, böylece bütün vücut fonksiyonlarının sürdürülebilir olmasını sağlar. Böbreklerin işlevini sürdürebilmesi için ihtiyacı olan en önemli şey vücutta yeterli sıvının olmasıdır. Bu nedenle yetişkin bireylerin günde en az 2-2,5 litre su içmesi gerekir. Ayrıca;

• Düzenli hekim kontrolü,
• Düzenli vücut ağırlık kontrolü,
• Egzersiz alışkanlığı,
• Dengeli beslenme,
• Tütün ve tütün ürünlerinden uzak durma,
• Kan basıncı ölçümü

gibi hususların dikkate alınması gerekir.

Kandaki artık maddeler ve su böbrekler tarafından filtrelenir, dolayısıyla çalışmayan bir böbrek genel vücut işleyişini olumsuz yönde etkiler. Vücutta zamanla biriken atık miktarının artması nedeniyle kimyasallarda dengesizlik ortaya çıkar ve ilk semptomlar genellikle idrarda görülmeye başlanır. Nitekim idrarda gözle görülür farklılıkların olması doğrudan böbrek sorunlarına işaret ediyor olabilir. Ek olarak; ağızda metalik tat oluşması, üşüme, hafıza sorunları, odaklanma problemleri ve kas-beyin yorgunluğu gibi semptomlar yaşıyorsanız vakit kaybetmeden uzman bir hekime başvurmanız önerilir.