Alt ıslatma (Enürezis) Nnedir? Tedavisi Nelerdir?

5 yaş üstü kişilerin idrar kontrolünü sağlayamayarak idrar kaçırmaları enürezis ya da alt ıslatma olarak tanımlanabilir. Sadece gece idrar altını ıslatıyorsa enürezis noktürna, hem gece hem de gündüz altını ıslatıyorsa  yani sürekli ıslatıyorsa enürezis diürna olarak sınıflanabilir.

Noktürnal enürezis (NE) primer ve sekonder olarak 2 gruba ayrılır. Primer NE de hasta hiçbir kuru aralığı olmadan baştan itibaren sadece gece idrar kaçırır.

Genetik, psikojenik ve organik faktörler rol oynar. Sekonder enürezis noktürnada ise en az 6 aylık bir süre idrar kaçırması olmamışken yeniden idrar kaçırmaya başlamasıdır. Psikojenk ve organik faktörler rol oynayabilir. Genellikle 5-8 yaş arası görülür.

Bir de komplike NE  vardır ve hastalarda sadece gece idrar kaçırmaları olduğu gibi (monosemotomatik) gece idrar kaçırmalarının yanında sık idrara çıkma, ani sıkışma hissi gibi ek belirtiler (polisemptomatik) olabilmektedir.

NE de en önemli risk faktörü ailevi geçiştir. Hem anne hem de baba çocukken altını ıslatması var ise çocuklarında olma ihtimali %77 civarındadır. Sadece anne ve babadan birinde var ise %50 civarındadır. NE de psikojnik faktörler, gece su tutan ADH hormonunun dengesiz salınması, uyku bozuklukları, sinir sisteminin gelişiminin gecikmesi, paraziter infeksiyonlar, idrar yolu infeksiyonları gibi birçok faktör sorumlu tutulmaktadır.

Gece idrar kaçıran çocukların aileleri hep uykularının ağır olduğunu ve uyandıramadıklarını söylerler. Yapılan araştırmalarda diğer çocuklardan çok da farklı olmadığı gösterilmiştir. Ancak bu çocukların uyanması diğer çocuklara göre biraz zordur. Genellikle altları ıslandıktan sonra uyanırlar.

Ayrıntılı tıbbi öykü alınması önemlidir. Sorgulandığı zaman %70 aile hikayesi vardır. Yaşın 5’in üzerinde olması gerekir. Primer mi sekonder mi olması ayrıca önem arzeder. %80 primer iken %20 sekonder olarak görülür. Ayrıntılı bir fizik muayene ile genital ya da başka yerlerde anormallik olup olmadığı araştırılmalıdır.

Özellikle sekonder enüreziste sık idrara çıkma, ani sıkışma hissi  hatta gündüz idrar kaçırma olup olmadığı mutlaka sorgulanmalıdır. Ayrıca kabızlık, dışkı kaçırmsı var mı yokmu sorgulamak gerekir. Bütün bunlardan sonra gerek var ise idrar tahlili ve ultrasonografi yapılabilir. Şüpheli durum var ise ek  analizler yapılması gerekebilir.

1. İşeme günlüğü doldurtulması, yatmadan 2 saat önce sıvı ve sıvı içeren gıdaların kısıtlanması gibi davranış tedavisi birinci basamktır ve olguların &25-50 si bu şekilde tedavi edilebilmektedir. Geriye kalan kısmı için ise ek tedaviler gerekir.
2. Desmopressin (minirin) tedavisi davranış tedavisine cevap vermeyen hastalara hergün desmopressin tablet ya da sprey verilir. %80-100 cevap alınır. Ancak çoğunluğu tedavi sonrası nükseder.
3. Alarm tedavisi çok eski bir tedavi yöntemidir ancak çok etkilidir. 1.5 yıla kadar tedaviye cevap var ise sürüdülür. Cevap yaklaşık %70 civarıdır ve nüks çok az görülür.
4. İmipramine (tofranil): mesane kasılmasını azaltan bir ilaçtır. %50 civarında cevap alınır.

Bir çocuk hem gece hem de gündüz altını ıslatıyorsa buna enürezis diürna denilir ve mutlaka iyi değerlendirilmeli, idrar kaçırmaya neden olan faktörler ortaya konulmalıdır.

Öncelikle ayrıntılı fizik muayene yapmalı sonra idrar yolu enfeksiyonu kontrolü için idrar taklili ve kültürü yapılmalıdır. Daha sonraki aşamada ultrasonografi ve gereğinde böbreklere mesaneden idrar kaçağı olup olmadığını ve mesane kapasitesini değerlendirmek için VCUG işlemi yapılabilir.

Ayrıca özellikle sürekli alt ıslatmalarda lomber MRI yapılarak omurilikte idrar kaçırmaya neden olacak bir problemin olup olmadığı araştırılmalıdır. Gereğinde mesane fonksiyonlarını değerlendirmek için ürodinami testi yapılmalıdır.

Ayrıntılı muayenesi ve gerekli tetkikleri yapıldıktan sonra öncelikle alt ıslatmaya neden olan faktör ortadan kaldırılmalıdır. İdrar yolu infeksiyonu varsa tedavi edilmelidir.

Kabızlık varsa bu giderilmeli sıvı alımı düzenlenmelidir. Gerekli pelvik taban egzersizleri önerilmeli, aşırı aktif mesane var ise antikolinerjik ilaçlar ile desteklenmelidir.

Nörojen mesane var ise sebebe yönelik tefdavi edilmeli mesane kapasitesi küçük ise gereğinde yapılan ürodinamik incelemden sonra mesane genişletme ameliyatlarından kaçınılmamalıdır. Hekim, çocuk ve aile tam bir koordinasyon içinde olmalıdır.